Cennetin Meyvesi Zeytin

Bursa Anadolu’nun en güzel sofralık zeytinlerinin yetiştirildiği yer olarak haklı bir üne sahiptir. Gemlik, Mudanya ve İznik zeytinlerinin adını duymayan yok gibidir. Hem yeşili hem karası sofralarımızın baş tacıdır. Yağı sağlığımız için vazgeçilmez bir ilaçtır. Kalbimizin dostudur. Bursa ekonomisi içinde en önde gelen tarımsal üründür zeytin. Üç büyük ilçemize hayat verir. Gelin tarihin derinliklerinde yol alalım ve zeytinin hikayesine bir göz atalım.

Cennette iki ağaç bulunur. Biri ‘’gerçek ağacı’’ olarak bilinen incir ağacı ,diğeri de ‘’hayat ağacı’’ olarak bilinen zeytin ağacı. Zeytin tanesi dünya üzerindeki yolculuğuna yaklaşık 6 bin yıl önce Anadolu’dan başladı. Bu bölge zeytinin yetişmesine de çok uygun bir yerdi. Yabani zeytin oleaster’in aşıyla kültür bitkisi olan sativa’ya dönüştürülmesi yeryüzünde ilk kez zengin Anadolu topraklarında gerçekleşti.  Tıpkı üzüm gibi, tıpkı buğday gibi. Tanrılar çıktı bu bitkilerden. İşte Dionysos şarap tanrısı. Anadolu’nun her yöresindeki farklı üzüm türlerinden yapılan en kaliteli şarapların tanrısı. Ünü çok uzak diyarlara kadar yayıldı. Adına tapınaklar yapıldı, şölenler düzenlendi. Buğday bu topraklarda ehlileştirildi. Birçok yabani bitki gibi. İlk kez bu topraklarda tarıma geçildi. İlk köyler burada yaratıldı.

Zeytinde bu bitkiler içinde en önde gelen yaşamsal değerdeki  bir bitkiydi. Mitlere esin kaynağı oldu. Tanrıça Athena’nın bitkisiydi zeytin. Yunanistan başkentine zeytin ağacını armağan ettiğinden kent onun adıyla anıldı. Nice köylere adını verdi. Eski çağlarda aydınlatmada kandillerde, meşalelerde kullanıldığı için büyük önem kazandı. Temizlenmede,yaralanmalarda kullanıldı. Sabun yapıldı posalarından. Çekirdekleri yakıldı. Muazzam bir kültür oluştu zeytin üzerine. Anadoluda zeytin ve zeytin yağı kültürünün gelişmesine dair arkeolojik kazılardan  çok önemli ipuçları elde edildi. İ.Ö.2500 lere tarihlenen Kilis Oylum Höyükte mezarlar içerisinde kaplar içine konmuş zeytin taneleri  bulundu. İ.Ö.3000-2000 arasına tarihlenen İzmir Urla Limantepe’de zeytinciliğe dair izler ve zeytinyağı depoları bulundu. Keza Klozemenia’da ortaya çıkarılan zeytinyağı işliği zeytinyağı üretiminin ulaştığı evreyi belgelemesi açısından önemlidir. Ege ve Marmara denizi altında yatan birçok batıkta, gemilerin zeytinyağı ve şarap dolu depoları bu iki ürünün Anadolu ekonomisi için önemini kanıtlamaktadır. Birçok tapınağın, lahidin zeytin betimlemeleri ile dolu olduğunu görüyoruz. Bir zamanlar evlerin duvarlarını bile süslüyordu . Çanak çömlek üzerine resimleri yapıldı. Zeytin ve zeytin kültürü bu topraklara adeta kazındı.

Akdeniz havzasına yayılan bu mucizevi bitki asıl köklerini taşıdığı Anadoluya ve bunun bir parçası olan Bursamıza hala hayat veriyor. Kıymetini bilenlere.